Potloodtekeningen
Narcissus II
Ik heb in de loop der tijd vele werken gemaakt waarin spiegeling of de suggestie ervan een belangrijk onderdeel is van het beeld. Aquarellen als Horizont of Reflecteren maar ook in de meest recente Tijdkring IX. Vanuit de potloodtekeningen-invalshoek moet ik zeker Reflectie uit 2017 noemen. Al zijn beide delen daar nog met een scharnier verbonden.
Prouvé’s blazoen
De aanleiding is min of meer identiek aan Tapiovaara’s blazoen. Ook hier zocht ik naar iets anders maar werd ik getroffen door de manier waarop Jean Prouvé in dit geval de leuning aan de rest verbindt. Ik poets op deze wijze Prouvé natuurlijk wat verder op door hem een blazoen te verlenen. Naast Tapiovaara nu de tweede. Een wapenschild voor en over een wapenfeit.
Tapiovaara’s blazoen
Het prachtige ontwerp van de, naar later bleek, Finse ontwerper Ilmari Tapiovaara kwam ik bij toeval tegen. Zoals wel vaker zocht ik iets anders. De manier waarop hij de poten extra schraagt, een beetje zoals bij een gebint, dat zie je niet veel. Heel elegant en toch stevig. De scheiding van het zitvlak is een ander opvallend element. Ik had al langer een wapenschildvormige lijst liggen daar moest ‘ie in. In the end heb ik er toch een nieuwe lijst voor gemaakt omdat ik de bovenkant ook mee wilde laten lopen met het perspektief. Een wapenschild wordt ook wel blazoen genoemd.
Kubus
Een Kubus of zesvlak waarbij de ribben de lijsten vormen van de vlakken. Er zijn verschillende mogelijkheden om een leuning duurzaam aan het (buis-)frame te bevestigen. Hoe dat gebeurd, op welke plek en wat er van zichtbaar is, hangt af van de ontwerper. Schroeven, lijmen, lassen, popnagels of een combinatie hiervan, alles kom je tegen. Op een andere manier kijkend, zoals ik bij Cheese voor het eerst ontdekte, wordt zo’n bevestigingspunt dan een oog en daarmee de hele leuning een gezicht. Als we het dan over ‘ogen’ hebben, die kun je ook gooien. Durf jij met een kunstwerk te gooien?
Framing Saarinen
De ‘framing-reeks’ begon met deze: ‘Framing Rietveld‘. Er volgden er nog vier om te kunnen komen tot ‘Sleep‘. Een onbedoeld neveneffect, met name als de lijst relatief groot/breed is in relatie tot de tekening is dat de lijst dan lijkt terug te plooien als vlak waarop de voorstelling getekend is. Een verkenning ook naar grillige lijstvormen als is het ook in dit geval discutabel om nog te spreken van tekening en lijst. De Tulip-stoel (gefabriceerd door het Amerikaanse Knoll) van Eero Saarinen is dan een zeer geschikt vertrekpunt. Een hommage.
Solo simili
Na Levelen V, waarbij het buisframe getekend lijkt maar dus uitgesneden, waar door de schaduwwerking de vorm alsnog de metaalachtige kleur krijgt (of is dat enkel projectie op basis van conditionering?) maakte ik eerder dit jaar. Dat werk daagde me uit te onderzoeken of het met nog minder kon. Een proefje overtuigde me en zie hier het resultaat: Solo simili. Simili verwijst naar het gebruikte papier namelijk simili japon. Dit is van de Nederlandse papierfabriek Schut.
Narcissus
Het meest begaan met zijn eigen spiegelbeeld is toch zeker de Griekse mythische figuur Narcissus. De beroemde Italiaanse schilder Caravaggio maakte er een meesterlijk schilderij over. Deze sierlijke stoel keert ons de rug toe maar via een omweg is toch zijn keerzijde goed te zien voor ons. In de schilderkunst heeft het gebruik van spiegels of reflecterende oppervlakken een lange traditie. Een imposant voorbeeld is Las Meninas van de Spaanse schilder Diego Velazquez uit 1656. Echter op deze sobere wijze weergegeven komt de focus naast het spiegelen echter ook helemaal op de afgebeelde stoel én op de lijsten te liggen. Die combinatie vormt een beeld wat we in heel veel variaties kennen uit de populaire cultuur.
Dimensies III
De Zigzag of Z-stoel van Gerrit Rietveld is wat atypisch uitgestald in dit kijkkastje. Afdoende bescherming tegen al te veel invallend licht zou je zeggen. De diepe schaduw weerspreekt dat evenwel. En de stoel is geheel ge- of beter betekent met potlood. Wordt het daarmee een potloodtekening?
Carrousel II
Eigenlijk is deze Carrousel II tegelijk met Carrousel gemaakt als schets. Omdat ik voor deze, in tegenstelling tot Carrousel, de lijst nog niet had, is deze wat later afgerond. Maar er is meer want in deze tekening heb ik opnieuw de snijtechniek gebruikt en daarmee de kring van stoelen ook vóór de achtergrond gemonteerd waardoor het licht de kans krijgt de tekening subtiel te beïnvloeden. Het zorgt voor aangename verwarring.
Carrousel
Leuningen strekken zich reiken naar elkaar tot ze zich verbinden. Zes stoelen versmelten tot één meubel. Ik heb notoir slechte ervaringen met ronddraaien, ik kan er heel slecht tegen. Een van mijn oudere herinneringen (eerste jaar kleuterschool) gaat over dansen in een kring. Een andere; de carrousel op de dorpskermis. Eens maar nooit weer. Toch heeft een draaiende cirkel absoluut zijn schoonheid zo lang ik deze alleen maar hoef te tekenen…
Spiegel III
In 2013 maakte ik Spiegel II en toen was er al het idee om dat ook met een ellips, een ovalen lijst, te proberen. Een ovaal kan door het oog, de kijker namelijk ook geïnterpreteerd worden als een cirkel in perspectief. Alleen een ovalen lijst of beter twee maak je niet zomaar. Recent stuitte ik googelend op Achter de dijk in het Noord-Hollandse Schagen. Zij maken ronde en ovalen lijsten in diverse maten van goed hout. Ik heb meteen maar doorgeschakeld. Afgezien van het lakken heb ik alleen de kleine lijst nog wat bewerkt zodat ik die in het ‘glas’ kan laten vallen.
Rolstoelen
Er zijn rollen die we allemaal wel kennen. Die we allemaal meerdere keren per dag gebruiken. Ook papier inderdaad. Materiaal wat voor mij op een andere manier heel belangrijk is. Ik teken er op en ik werk er ook wel mee in mijn tekeningen. Zie bijvoorbeeld Blend ook uit 2024. Maar werkend aan deze tekening ontkom ik niet aan de associaties met andere meer mythische rollen, die ook een belangrijk onderdeel zijn van onze cultuur. Rollen die behoren tot de oudste dragers van kennis, van schrift: De Dode-zee rollen. Recent waren bovendien andere boekrollen in het nieuws. Boekrollen die verkoold raakten en bedolven waren onder lava, rotsen en as als gevolg van de uitbarsting van de Vesuvius zo’n tweeduizend jaar geleden. Door ingenieus gebruik van artificial intelligence en scantechnieken kunnen we nu toch delen ervan lezen. Ik hou ervan om uitersten met elkaar te verbinden (Koning, Keizer, Admiraal… popla kennen ze allemaal) en speel graag met de relatie woord en beeld. Pak bijvoorbeeld Stoelgang elders op deze website erbij, die is het meest toepasselijk in dit verband. Twee rolstoelen, een tekening die ik in 2023 maakte zou je ook een voorloper kunnen noemen. Op deze manier deel ik mijn kennis met voor elke stoel een velletje en een rol tegelijkertijd.
Blend
Ik bezocht in de expositie ‘Stoel neemt stelling’ (23 september – 14 januari 2023) in het Centraal Museum in Utrecht. Natuurlijk bezocht ik deze tentoonstelling. De eerste zaal was in zekere zin gereserveerd voor de lattenleunstoel, ook wel bekend als de Rood-blauwe stoel, van Gerrit Rietveld. Deze zaal met allerlei zeer uiteenlopende toe-eigeningen en interpretaties van dit ontwerp illustreerde overtuigend de niet geringe impact van dit ontwerp. Claudia de Breij blijkt ‘m bijvoorbeeld in een decor van een van haar shows gebruikt te hebben. Het ‘decorstuk’ was in dit geval beplakt met krantenknipsels. Hedendaagse designers gingen en gaan ermee aan de haal. Een van de meer ingrijpende en eigenlijk ook aangrijpende versies is van ontwerper Maarten Baas. In zijn smoke-serie gaat hij diverse iconische meubels en meer met vuur te lijf. De zwartgeblakerde resten behandeld hij met een hars zodat het door het vuur verzwakte object toch weer stevig wordt en daarmee bruikbaar. Dat heeft hij jaren gelden ook met dit Rietveld-icoon gedaan. Weken later terug in mijn atelier ontstond het idee om beide in elkaar te blenden en beide versies daarbij helemaal gelijk te behandelen. Baas en Rietveld in de blender als het ware.
Uit de schaduw
Voor wie wel eens serieuzer heeft getekend zal ‘diepe schaduw’ of ‘de diepte van een schaduw’ niet vreemd in de oren klinken. Zeker wanneer je tekenend naar de waarneming je onderwerp goed naar voren wil laten komen dan helpt het enorm om regelmatig, of soms zelfs juist, te focussen op de schaduw. Daarmee geef je het afgebeelde object vaak veel effectiever meer cachet. Wat nu wanneer de diepte van de schaduw letterlijk wordt genomen? En wat doet dat visueel? ‘Uit de schaduw’ een speelse verkenning.
Turnover
Freewheelend in mijn schetsboekje ontstond dit tekeningetje. Te prikkelend om te laten liggen dus meteen maar uitgewerkt. Isometrie en de ‘Freischwinger‘ een goeden combinatie.